Transport materiałów niebezpiecznych

Każdego roku przewozi się ogromną liczbę ładunków stanowiących potencjalne zagrożenie dla życia, zdrowia oraz dla środowiska naturalnego. Należą do nich materiały łatwopalne, wybuchowe, trujące, żrące, zakaźne, radioaktywne lub w jakikolwiek inny sposób niebezpieczne. To zarówno ciecze, jak i gazy oraz ciała stałe. Dlatego przewóz towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym jest regulowany odpowiednimi przepisami, wśród których niezwykle istotne znaczenie mają przepisy ADR.

Bezpieczny przewóz towarów niebezpiecznych

Transport ADR w Polsce może być realizowany jedynie przez odpowiednio wykwalifikowane osoby, które spełniają określone wymagania. To między innymi: • ukończenie dwudziestego pierwszego roku życia • ukończenie kursu ADR • uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu kończącego kurs ADR • posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami czyli prawo jazdy odpowiedniej kategorii (np. C, C+E)Na terenie kraju zasady bezpiecznego transportu towarów niebezpiecznych są regulowane przede wszystkim przez takie dokumenty jak: • ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych • ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym • ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym • międzynarodowa konwencja ADR z 30 września 1957 r., którą Polska podpisała 6 maja 1975 r.Umowa ADR ma obok przepisów krajowych kluczowe znaczenie dla transportu ładunków niebezpiecznych.

ADR – co to jest?

Konwencja ADR to umowa międzynarodowa, która reguluje zasady przewozu ładunków niebezpiecznych. Powstała jako porozumienie 9 państw (Austria, Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Szwajcaria, Wielka Brytania, Włochy) i została podpisana w Genewie 30 września 1957 roku. Z czasem pod umową podpisywały się kolejne kraje. W 2018 roku było to 50 państw, głównie europejskich. Dzięki regulacjom ADR możliwy jest bezpieczny transport towarów niebezpiecznych. Celem konwencji było ustandaryzowanie zasad ich przewozu. Sam skrót ADR pochodzi od francuskiego tytułu umowy.Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi towary niebezpieczne powinny być odpowiednio oznaczone. Na pojazdach je przewożących musi się znaleźć pomarańczowa tablica ADR. Umieszczane są na niej numery rozpoznawcze przewożonych substancji (w wypadku cystern i przewozów luzem, transport w sztukach nie wymaga stosowania numerów, ale tablica ADR musi być obecna). Ponadto, w samochodzie musi się znajdować skrzynka ADR z odpowiednim wyposażeniem – regulują to normy ADR.Warto podkreślić, że w 2003 r pojawiły się przepisy, które obligują każde przedsiębiorstwo zajmujące się transportem ADR do współpracy z doradcą ADR. Brak współpracy oznacza kary. Współpraca oznacza gwarancję wdrożenia odpowiednich procedur i instrukcji bezpieczeństwa. Nakłada też na przewoźnika pewne obowiązki. Wszystko po to, aby minimalizacja czynników ryzyka była jak największa, a w razie wypadku, by szkody były jak najmniejsze.

Co mówią przepisy ADR?

Umowa ADR wskazuje ładunki niebezpieczne, kategoryzując ich rodzaj poprzez podział na 9 klas oraz podklasy. Jako towary niebezpieczne uznaje się: • materiały i przedmioty wybuchowe • gazy (palne, niepalne i nietrujące, trujące) • materiały ciekłe zapalne • materiały zapalne – stałe, samoreaktywne, wybuchowe stałe odczulone, samozapalne, wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne • materiały utleniające i nadtlenki organiczne • materiały trujące i materiały zakaźne • materiały promieniotwórcze • materiały żrące • inne materiały i przedmioty niebezpieczneUmowa ADR składa się z tekstu samej umowy oraz dwóch załączników – A i B. To w załącznikach scharakteryzowano towary niebezpieczne. Znaleźć w nich można również informacje o warunkach pakowania i oznakowania ładunków niebezpiecznych. Są tu regulacje odnośnie opakowań i pojazdów służących do transportu ADR. Wyszczególniono też warunki przewozu oraz zasady postępowania przy realizacji transportu ADR (np. zakazy ładowania razem towarów w jednym pojeździe). Załączniki zawierają także wiadomości na temat wymagań odnośnie konstrukcji pojazdów, załóg pojazdów, innych osób uczestniczących w przewozie, dokumentacji transportu, ograniczeń przejazdów, nadzoru nad pojazdami oraz wyposażenia jednostek transportowych.Przepisy ADR są aktualizowane w cyklu dwuletnim w latach nieparzystych. Co ważne, nowe regulacje przez pierwsze pół roku po ich wejściu w życie są nieobligatoryjne. Oznacza to, że od 1 stycznia do końca czerwca można stosować przepisy ADR w poprzedniej wersji. Dopiero od 1 lipca nowa wersja jest obowiązkowa. Oznacza to, że jeśli 1 stycznia 2019 roku pojawiła się aktualizacja załączników umowy ADR, to jeszcze do 30 czerwca można było stosować przepisy z 2017 roku. Od 1 lipca 2019 należy już jednak dostosować do znowelizowanych regulacji.Bezpieczny transport towarów niebezpiecznych wymaga bardzo dobrej znajomości przepisów oraz odpowiedniej floty pojazdów i doświadczonego zespołu. Usługi transportu ADR muszą być realizowane przez profesjonalne, uprawnione do tego podmioty, które zagwarantują zgodny z przepisami przewóz towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym, w odpowiednio przystosowanych do tego pojazdach, przez wyszkolonych pracowników, spełniających określone prawem wymogi. Transport ADR to proces złożony i skomplikowany, którego organizacja nie jest prostym zadaniem. Bezpieczeństwo i zgodność ze standardami mają w nim zasadnicze znaczenie.